Wie zijn/haar levensverhaal schrijft weet: terugkijken op je leven kan flink wat chaos opleveren. Al die herinneringen, alle gevoelens om de herinneringen heen: je hoofd raakt vol. Om dan toch een samenhangend verhaal te kunnen schrijven moet er orde aangebracht worden in die herinneringen. Veel mensen grijpen daarbij naar een voor de hand liggende ordening: de tijdlijn. Die overzichtelijke lijn, die iedereen nog kent vanuit de lessen geschiedenis. Zo’n tijdlijn geeft houvast, laat met een simpel plaatje jouw persoonlijke geschiedenis zien. Loop de tijdlijn af en jouw verhaal schrijft zichzelf. Toch?
Een andere keuze
Hoe logisch het ook lijkt om de tijdlijn te gebruiken voor het opzetten van je levensverhaal, ik kies bewust voor een andere aanpak. Die keuze hangt helemaal samen met mijn visie op het levensverhaal: dat is het verhaal van wie jij bent en wat jou gevormd heeft. En dus niet: het verhaal van alles wat er in jouw leven is gebeurd. Want laten we heel eerlijk zijn: de dingen die jij in je leven hebt meegemaakt zijn, hoe ingrijpend ook, niet uniek. Er zijn veel mensen die min of meer hetzelfde hebben meegemaakt, juist ook mensen die dichtbij je staan, zoals een broer of zus. Een verhaal over deze gebeurtenissen is daarmee dan ook niet per se een uniek en boeiend verhaal. Maar hoe jij met die gebeurtenissen bent omgegaan en hoe ze jou gevormd hebben, dat is wél uniek. Niemand denkt, voelt, reageert precies zoals jij. Daarom geloof ik dat een echt levensverhaal vertelt wie jij bent en wat jou gevormd heeft.
Als dat nu de inhoud is van jouw verhaal, dan is het gebruik van een tijdlijn niet logisch. Want wat doet een tijdlijn? Die zet gebeurtenissen, feiten op een rij. Dat levert twee grote problemen op als je wil laten zien wie je bent en wat jou gevormd heeft:
1) Feiten en jaartallen laten niet zien wie je bent. Dus welke feiten/gebeurtenissen ga je dan aan je tijdlijn hangen als je dat wel wil laten zien? Hoe selecteer je die gebeurtenissen?
2) De samenhang ontbreekt. Als je de tijdlijn van je leven afloopt kom je van alles en nog wat tegen aan gebeurtenissen. Daar zit weinig logica in: ons leven verloopt over het algemeen niet in een samenhangend, gestructureerd patroon. Hoe maak je dan van al die ‘willekeurige’ gebeurtenissen op de tijdlijn een samenhangend, logisch verhaal?
Daarom heb ik gekozen voor een andere benadering bij het opzetten van je levensverhaal. Om te achterhalen wie je bent en wat jou gevormd heeft, is het goed om te kijken naar datgene wat een mens in het algemeen vormt. Welke onderdelen van een mensenleven zijn nu in het algemeen bepalend voor wie je bent? Ik kwam tot 5 belangrijke thema’s die in ieder mensenleven een grote rol spelen:
1) Gezin en opvoeding: over die eerste, zeer vormende periode in je leven
2) Opleiding en werk: over de ontwikkeling van jouw talenten en vaardigheden
3) Relaties: over de (positieve en negatieve) invloed van andere mensen op jou
4) Sleutelmomenten: over belangrijke keerpunten en keuzemomenten in je leven
5) Wie ben je? Over jouw unieke persoonlijkheid die op allerlei momenten in jouw leven terug te zien is
In een volgend blog zal ik laten zien hoe deze thema’s je helpen om te laten zien wie je bent en wat jou gevormd heeft.
Van losse thema’s een verhaal maken
Ik zou me kunnen voorstellen dat je het toch nog niet zo voor je ziet: hoe kom je nu vanuit bovenstaande losse thema’s tot een samenhangend, logisch verhaal? Hoe houd je de chronologie in stand als je de tijdlijn loslaat? Om dat duidelijk te krijgen maak ik even een uitstapje naar verhalen schrijven in het algemeen. Want of je nu een levensverhaal schrijft of een fictief verhaal: een paar basale schrijfregels gelden altijd. Het gaat om deze simpele regels:
- Een verhaal heeft een begin, midden en eind
- De hoofdpersoon in het verhaal maakt een bepaalde ontwikkeling door
- Het verhaal heeft een rode draad/thema’s die steeds terugkomen
Deze drie basale regels zijn nodig om jouw verhaal samenhang te geven en ervoor te zorgen dat jouw lezer je verhaal kan volgen. Hoe helpen de thema’s waar ik mee werk nu om aan deze regels te voldoen? Kijk even mee:
- De thema’s helpen je jouw ontwikkeling goed in kaart te brengen: welke gebeurtenissen en welke mensen hebben jou gevormd? Welke eigenschappen hebben ervoor gezorgd dat je bepaalde keuzes hebt gemaakt?
- Door met behulp van de thema’s jouw ontwikkeling in kaart te brengen, doe je allerlei inzichten op. Je gaat patronen ontdekken, je herkent de rode draad/rode draden in jouw leven
- Als je goed zicht hebt op jouw ontwikkeling en jouw rode draden, dan wordt het veel makkelijker om te bepalen welke gebeurtenissen en personen je wel opneemt in je verhaal en welke niet. De verhalen die jouw ontwikkeling en rode draad goed laten zien neem je op, de rest laat je weg. Zo kom je tot een selectie van verhalen die echt in jouw levensverhaal moeten komen. Op basis van die selectie maak je een indeling: welke verhalen vertel ik aan het begin, welke in het midden en welke aan het eind? En hier komt de tijdlijn dan toch even om de hoek kijken: de meeste mensen kiezen ervoor om de tijdlijn aan te houden bij de indeling van hun verhaal. De verhalen uit de (vroege) jeugd komen aan het begin van hun verhaal, de verhalen die het meest recent zijn aan het eind en de rest vormt het middenstuk van hun verhaal
Samenvattend kun je zeggen dat dit het grote verschil is tussen mijn thematische aanpak en de tijdlijn-aanpak: de tijdlijn gaat uit van de gebeurtenissen en ik ga uit van jouw persoonlijkheid. Eerst ontdekken wat jou maakt tot wie je bent en dan je verhaal schrijven. Dat is echt wat anders dan gebeurtenissen op een rij zetten en maar hopen dat de lezer daaruit de unieke persoon haalt die jij bent… Weten of deze aanpak werkt? Lees hier de ervaringen van deelnemers aan de cursus levensverhaal schrijven. En weet dat je van harte welkom bent als je met deze aanpak een levendig, samenhangend en boeiend levensverhaal op papier wil zetten!
