Gelukt, je besluit is genomen: je gaat een wereldreis maken van minimaal zes maanden! Toilettas, pyjama, paar schone kleren, boek en portemonnee in de tas en vertrekken maar.
Of nee wacht, je gaat een eigen huis bouwen. Stuk grond kopen, aannemer bellen en klaar is Kees.
Wat nog leuker is: je gaat een eigen restaurant beginnen! Iedereen zegt altijd dat je zo lekker kookt, dus dat moet goed komen. Paar tafeltjes in de bijkeuken, advertentie in het plaatselijke krantje en bon appetit!
Oké, je voelt hem allang aankomen: bovenstaande situaties zijn voorbeelden van hoe het niet moet. Grote ondernemingen als een wereldreis, een huis bouwen of een restaurant beginnen vragen echt om iets meer voorbereiding. Als je tenminste succes wil hebben met je onderneming. Vind je het stoer om te stranden in de jungle van Zuid-Amerika, te wonen in een half afgebouwd huis of te blijven zitten met grote voorraden eten, ja, dan moet je niet te diep nadenken. Gewoon beginnen dan!
Heb je liever wel succes, lees dan nog even door. Jouw levensverhaal vastleggen is namelijk ook zo’n groot project. Je bent er minimaal een half jaar mee bezig, de meeste mensen langer. Je moet een heleboel herinneringen en beeldmateriaal verzamelen. Je moet daar vervolgens orde in aanbrengen en dan moet het nog eens opgeschreven worden. Staat het eenmaal op papier, dan is de afwerking ook nog wel een dingetje.
Geen goed idee dus om zomaar te beginnen.
Ik ken mensen die dit wel gedaan hebben, zomaar beginnen. Sterker nog, ik ben er zelf één van. En dan had ik niet eens zulke hele grote plannen, ik wilde ‘alleen maar’ mijn kindertijd vastleggen: vanaf mijn vroegste herinneringen tot en met mijn twaalfde jaar. Er kwamen allerlei herinneringen opborrelen. Het was leuk om te kijken hoe ver ik terug kon gaan, wat nu echt mijn vroegste herinnering was. Dagenlang zat ik met een grote glimlach na te denken.
Toen vond ik het tijd om alles op papier te zetten. Ik heb ongeveer een half A4tje vol geschreven, nog steeds met een glimlach. Daarna waren zowel mijn glimlach als de woorden weg. De andere helft van mijn blad bleef leeg.
Het viel me erg tegen van mezelf. Ik had toch zoveel herinneringen? En ik vond het toch ook niet zo moeilijk om iets op papier te zetten? Waarom kwam er dan verder niets? Ik heb mijn schouders opgehaald en het verder zo gelaten. Ik dacht: ik doe dat later nog wel eens.
Inmiddels is het later. En nu begrijp ik waarom het destijds niet lukte. Waarom het ook andere mensen die zomaar beginnen niet lukt. Jij denkt natuurlijk: ik snap allang waarom het je niet lukte, je had je niet goed voorbereid.
En dat is waar, ik hád me niet goed voorbereid. Toch denk ik niet dat daar het grootste probleem lag. Het grootste probleem was dat ik mij één vraag niet had gesteld. De belangrijkste vraag. De vraag die iedereen zich moet stellen voordat hij zijn levensverhaal gaat opschrijven.
Het is deze vraag:
Waarom ga je schrijven?
In het antwoord op deze vraag ligt de blauwdruk voor jouw verhaal opgesloten. Ik laat het je zien met twee voorbeelden. De situatie is hetzelfde, maar het antwoord op de vraag ‘waarom’ verschilt.
De situatie
Hans heeft als kind van 12 de watersnoodramp van 1953 meegemaakt. Daarbij is zijn opa om het leven gekomen en is de boerderij van zijn ouders weggespoeld. Een traumatische gebeurtenis, die een groot stempel op zijn leven heeft gezet. Na de ramp hebben de vader en moeder van Hans keihard gewerkt om de boerderij weer op te bouwen. Over de ramp werd nooit meer gesproken.
Hans is nu 76 en hij heeft besloten het verhaal van de watersnoodramp, de jaren daarvoor en de jaren daarna (tot hij het huis uit ging) op papier te zetten.
Waarom wil Hans dat? Antwoord 1
Hans wil zijn verhaal opschrijven, omdat hij er last van heeft. Naarmate hij ouder wordt komen er steeds meer nare herinneringen terug. Hij wil uiting geven aan het verdriet en de angst die nog steeds aanwezig zijn en hij hoopt daarmee een stuk rust te vinden.
Wat betekent dit ‘waarom’ voor zijn verhaal? Hans zal de nadruk moeten leggen op zijn emoties, op wat deze ramp voor zijn ontwikkeling betekend heeft, hoe die zijn karakter gevormd heeft. Hij zal moeten beschrijven wat de invloed van de ramp is geweest op de keuzes die hij in zijn verdere leven heeft gemaakt. Zoals bijvoorbeeld dat hij nooit meer aan de kust wil wonen. Dat hij alleen nog maar naar de bergen op vakantie wil. Dat hij iedere avond voor het slapen gaan het weerbericht even wil horen. Zijn verhaal zal gaan over het kind Hans, dat nog steeds in hem aanwezig is. Over omgaan met angst en verdriet. Over de relatie met zijn ouders, de emotionele steun die hij niet van hen gekregen heeft, omdat ze het hem niet konden geven.
Waarom wil Hans dat? Antwoord 2
Het kan ook anders. Hans heeft deze moeilijke periode goed verwerkt. Heeft er later veel over gesproken met vrienden, geliefde en kinderen en heeft ook professionele hulp gehad bij de verwerking. Hij wil dan ook niet schrijven om te verwerken, maar om te documenteren. Hans wil graag dat het verhaal van deze ramp niet verloren gaat. Dat is ook de uitdrukkelijke wens van zijn kinderen: ‘Pap, schrijf alles eens op, zodat we het ook weer door kunnen geven aan onze kinderen. Jij hebt een stuk geschiedenis zelf mee gemaakt, vertel daar eens over.’
Voor Hans’ verhaal betekent dit dat hij de geschiedenis in moet duiken. Zijn eigen, kleine verhaal, afgezet tegen die hele grote ramp. Hoe heeft dit zo kunnen gebeuren? Hoe stond het ervoor met de dijken in die tijd? Wat deed de overheid? Hoe zag het landschap eruit rond de boerderij, wat hadden de boeren zelf gedaan om te beschermen? Welke plaatsen werden getroffen door de ramp? Hoe kwam de hulpverlening op gang?
Natuurlijk is er altijd overlap. Het zou heel vreemd zijn als Hans bij antwoord twee niets zegt over zijn eigen emoties. Zijn verhaal zou dan niet veel toevoegen aan wat er al over de ramp geschreven is. Andersom kan Hans bij antwoord één ook niet om de feiten heen: om zijn verhaal goed te begrijpen, zal hij iets meer moeten vertellen over de achtergrond van de ramp, hoe het zover heeft kunnen komen.
Maar de nadruk zal in beiden gevallen echt anders liggen. Daar komt nog bij dat Hans in situatie één voor zichzelf schrijft, om te verwerken. Terwijl hij in situatie twee voor zijn kinderen schrijft, om door te geven.
Ook hierin zal heus overlap zijn en in beide gevallen zal het een enorm waardevol verhaal zijn voor de kinderen. Maar ook hier geldt weer dat de nadruk anders zal komen te liggen.
Terug naar jou. Heb jij deze belangrijke vraag al beantwoord? Zo niet, ga dat dan eerst doen!
Kun je daarna gaan schrijven? Nee, even wachten nog. Eerst nog een paar andere voorbereidingen treffen. Daarover een andere keer meer.
Met belangstelling het verhaal van Hans meerdere keren gelezen. Ik zou mijn hele levens verhaal kunnen beschrijven . Dat zou bestaan uit hechting . Met mijn beppe, met mijn heit en met mijn dochter. Dit kan niet . Ik zou personenen beschadigen in mijn levens verhaal . Wel heb ik fijne herinneringen aan mijn toch deels te zware jeugd . Bij mijn pake en beppe liggen velle herinneringen die mij nu blij maken om de herinneringen . Ook een stukje van mijn voorouders vast leggeb , de warmte de drukte en de geborgenheid .
Dat zijn altijd lastige dingen: schrijven over wat er gebeurd is, zonder mensen te beschadigen. Aan de ene kant wil je natuurlijk niemand beschadigen, aan de andere kant mag jouw verhaal er ook zijn. Ik ga binnenkort een nieuw blog plaatsen dat over dit dilemma gaat. Wat mooi trouwens dat je ook veel goede herinneringen hebt waar je blij van wordt. Dat is heel kostbaar!