Mijn vorige blog ging over jezelf laten zien in je verhaal. Dat is belangrijk als je gelooft wat ik geloof: je levensverhaal is het verhaal van wie jij bent en wat jou gevormd heeft. Ik liet je in mijn vorige blog zien hoe de 5 thema’s waar ik mee werk je helpen jezelf te laten zien in je verhaal. De inzichten die je opdoet wanneer je met de thema’s aan de slag gaat, geven je veel zicht op wie je bent en wat jou heeft gevormd.
Maar daarmee ben je er nog niet. Het is prachtig om inzichten op te doen en het geeft houvast om goed te weten wie je bent, maar hoe zorg je er nu voor dat er ook nog een samenhangend verhaal ontstaat? Een verhaal over het verloop van jouw leven, waarin duidelijk wordt wie jij bent? Daarover gaat dit blog.
Bouwstenen selecteren
De meeste mensen die hun levensverhaal op papier zetten voelen de behoefte te vertellen hoe hun leven verlopen is. Bijvoorbeeld omdat ze veel hebben meegemaakt of omdat ze opgroeiden in een bijzondere periode uit de geschiedenis, zoals WOII. Ook vinden veel mensen het gewoon mooi om hun herinneringen vast te leggen en door te geven aan hun kinderen. Wat de schrijfbehoefte ook is, alle verhalen hebben een ding gemeen: ze vragen om samenhang. Een lezer moet in een logische lijn worden meegenomen van a naar b om niet af te haken. En ook de schrijver zelf heeft behoefte aan een ‘schrijflijn’: een soort logische route door het verhaal van zijn/haar leven.
Wanneer je werkt met de thema’s die ik gebruik, dan schrijf je niet vanzelfsprekend zo’n samenhangend verhaal. Binnen ieder thema verzamel je een aantal gebeurtenissen en herinneringen die voor dat thema het meest veelzeggend zijn en die het beste laten zien wie jij bent. Een klein voorbeeldje om duidelijk te maken wat ik bedoel:
Janneke komt uit een groot gezin met 8 kinderen, waarvan zij de een na jongste is. In tegenstelling tot haar broers en zussen was Janneke een kind dat hield van rust en alleen zijn. Dit maakte het voor haar lastig zich staande te houden in de drukte van het grote gezin. Uit haar vele herinneringen aan haar kindertijd koos Janneke bij het thema ‘Gezin en opvoeding’ heel bewust een aantal op het eerste oog niet zo belangrijke anekdotes. Zo vertelt ze in haar levensverhaal bijvoorbeeld uitgebreid over de paar ‘geheime plekjes’ in het grote huis van haar jeugd. Daar trok ze zich terug en werd ze met rust gelaten. Op die rustige plekjes zat Janneke vaak hele verhalen bij elkaar te fantaseren. Daarom vond ze het geweldig toen ze op de lagere school leerde schrijven: nu kon ze haar fantasieën op papier zetten! Uit de periode lagere school binnen het thema ‘Opleiding en werk’ koos Janneke daarom ook weer bewust voor een aantal herinneringen die goed lieten zien hoe die fantasie en dat schrijven gestimuleerd werden door wat ze op school leerde.
Aan het voorbeeld van Janneke kun je zien dat er al een eerste samenhang ontstaat: de verzameling herinneringen die Janneke wil uitwerken heeft als rode draad haar persoonlijkheid. De lezer zal het niet vreemd vinden om te lezen over Jannekes enthousiasme over het leren schrijven op school, want het past goed bij de rustige, fantaserende Janneke die hij heeft leren kennen in haar vroege jeugd. Janneke heeft als het ware een aantal bouwstenen voor haar verhaal geselecteerd die goed in elkaar passen, waarmee dus een samenhangend verhaal te vertellen valt.
Cement aanbrengen
Maar daarmee is ze er nog niet. Want even heel zwart-wit gezegd: in een goed lopend verhaal kun je niet ineens overspringen van een rustig plekje in huis naar het leren schrijven op school. Dan raak je de lezer alsnog kwijt. Je moet dus zorgen dat er logische verbindingen ontstaan tussen de ene gebeurtenis die je beschrijft en de andere. Dat doe je met wat ik ook wel het cement tussen de bouwstenen noem.
Dat cement zijn de verbindende tekstjes die nodig zijn om de lezer te laten begrijpen waar hij is. Ik neem het voorbeeld van Janneke er weer even bij en laat haar zelf aan het woord:
Hele zaterdagmiddagen zat ik dan rustig op mijn geheime plekje, achter de kast op zolder. Ik had daar een kussen en wat dekentjes neergelegd en gaandeweg kwamen er steeds meer spullen bij. Mijn knuffels, boekjes, tekenpapier en stiften en als ik geluk had kon ik uit de keuken wat te eten en te drinken meesnaaien. De ene zaterdagmiddag was ik een prinses die ging varen op de rug van een grote zwaan, de andere middag was ik een hondje dat op zoek ging naar een nieuw baasje, van alles gebeurde er achter die grote kast!
Juffrouw Teunissen leerde mij schrijven, wat vond ik dat geweldig! Ik ging meteen thuis oefenen en na een paar weken kon ik al kleine verhaaltjes schrijven.
Waarschijnlijk heb je als lezer even kortsluiting ervaren toen je bovenstaande stukjes las. Deze twee bouwstenen zijn nog niet aan elkaar gemetseld en dat leest niet prettig. Met een simpel verbindingsstukje los je dat op:
Hele zaterdagmiddagen zat ik dan rustig op mijn geheime plekje, achter de kast op zolder. Ik had daar een kussen en wat dekentjes neergelegd en gaandeweg kwamen er steeds meer spullen bij. Mijn knuffels, boekjes, tekenpapier en stiften en als ik geluk had kon ik uit de keuken wat te eten en te drinken meesnaaien. De ene zaterdagmiddag was ik een prinses die ging varen op de rug van een grote zwaan, de andere middag was ik een hondje dat op zoek ging naar een nieuw baasje, van alles gebeurde er achter die grote kast! En toen ik in 1961 naar de lagere school ging, werden die zaterdagmiddagen nog belangrijker voor me.
Want op die lagere school, daar gebeurde iets magisch: juffrouw Teunissen uit de eerste klas leerde mij schrijven. Wat vond ik dat geweldig! Ik ging meteen thuis oefenen en na een paar weken kon ik al kleine verhaaltjes schrijven. Vanaf dat moment werden mijn zaterdagmiddagen achter de kast gevuld met het opschrijven van al mijn fantasieën.
Je ziet dat er maar weinig tekst voor nodig is om twee verschillende herinneringen en periodes uit het leven van Janneke zo met elkaar te verbinden dat de lezer er moeiteloos in mee gaat. Dat komt omdat Janneke bij het uitwerken van de thema’s al heel zorgvuldig heeft geselecteerd welke bouwstenen ze gaat gebruiken voor haar verhaal, zodat de samenhang makkelijk aan te brengen is.
Samenvattend
Aan het eind van dit blog vat ik nog even samen. Jezelf laten zien in een samenhangend levensverhaal kan op deze manier:
- Kijk gericht naar je leven met behulp van thema’s die in ieder mensenleven een belangrijke rol spelen, zie mijn blog Levensverhaal schrijven: een kwestie van de tijdlijn aflopen?
- Zoek binnen de thema’s die herinneringen op die het beste laten zien wie jij bent en wat jou gevormd heeft, zie mijn blog Laten zien wie je bent in jouw levensverhaal
- Verbind die herinneringen met elkaar door eenvoudige zinnetjes en tussenstukjes, zodat de lezer begrijpt hoe je van de ene periode naar de andere overstapt
Misschien klinkt dit voor jou heel logisch en kun je nu meteen aan de slag. Het kan ook zijn dat deze werkwijze je wel aanspreekt, maar dat je er graag hulp bij hebt. Dat kan! In mijn cursus levensverhaal schrijven neem ik je stap voor stap mee door het hele schrijfproces en ben ik er voor je bij vragen en twijfels. Je leest alles over de cursus op deze pagina.
